Een schaduw schuift over de toppen van de bomen. Het bos houdt even de adem in. Stil. En dan: niets. Geen geluid, geen geritsel, geen fladderend vertrek. Alsof hij er nooit was. Maar hij was er wel en hoe. Ze is de grootste uil van Europa en haar roep klinkt als een echo uit een andere tijd: de Oehoe. Groot, krachtig, haast mystiek. En toch is hij voor veel mensen onzichtbaar. In het Drents-Friese Wold, en op een paar andere plekken in Nederland, is deze indrukwekkende roofvogel weer te vinden. Niet massaal, maar net genoeg om voorzichtig hoopvol te zijn. Ik mocht mee met het ringen van drie jonge Oehoes. Een bijzonder moment, maar ook een aanleiding om in dit blog wat dieper in te gaan op wie deze vogel eigenlijk is, waarom ringen belangrijk is en hoe we samen kunnen bijdragen aan zijn bescherming
Wat voor vogel is de oehoe?
De oehoe (Bubo bubo) is een imposante verschijning: tot 75 cm groot, met een spanwijdte tot wel ruim 1,80 meter, felle oranje ogen en de grote oorpluimen. Zijn roep (een diep, langgerekt “oe-hoe”) is in de juiste omstandigheden kilometers ver te horen. Deze nachtelijke jager leeft van middelgrote prooidieren zoals konijnen, ratten, duiven, kraaien en soms een jonge vos. Zoals bij alle uilen zijn zijn vluchten zijn vrijwel geruisloos, dankzij de speciale bouw van zijn vleugels.
Lange tijd kwam de oehoe in Nederland niet voor, maar sinds de jaren ’90 is hij langzaam aan het terugkeren. Inmiddels telt Nederland rond de 30 tot 40 broedparen, vooral in rustige bos gebieden, maar wellicht is de steengroeve bij Winterswijk wel de bekendste plek. De Drentse en Friese bossen behoren tot de plekken waar deze soort zich voorzichtig vestigt.
Tegenwoordig zijn er zo’n 40 tot 50 broedparen in ons land. Dat is hoopgevend, maar toch is hun positie nog kwetsbaar. Zeker tijdens de broedperiode, die begint in februari en kan doorlopen tot in juni. In die tijd is rust cruciaal
Amper 4 weken oud en nu al zwaarder dan 1 kilo!
Eerder was ik weleens mee geweest met het ringen van steenuilen – ons kleinste uiltje in Nederland – maar dit was van een andere orde. De oehoe is geen vogel die je even snel tussen de dakpannen vandaan haalt. De route naar het nest was al bijzonder: tussen de bomen door viel plotseling een schaduw over ons heen. Even later zagen we waar die vandaan kwam. Een grote uil vloog geruisloos door de lucht en verdween in een boom. Als we niet precies wisten welke boom het was, hadden we hem nooit meer gevonden. Razendsnel klapte hij zijn vleugels in en drukte zich tegen de stam, onzichtbaar voor een argeloze wandelaar. Een meester in camouflage.
Bij het nest troffen we drie jonge vogels aan, nog wat donzig, maar duidelijk op weg naar hun indrukwekkende volwassen formaat. Wat direct opvalt, zijn de enorme poten met die krachtige klauwen. En die ogen: fel en vol expressie. Als ze worden opgepakt, maken ze een klakkend geluid, een natuurlijk afweermechanisme. Toch zijn ze opvallend rustig zodra ze in een zachte bak op de weegschaal liggen. Met zorgvuldigheid en respect worden ze gemeten en geringd. Vleugellengte, gewicht, conditie, elk detail wordt vastgelegd. en zo kom je er dus achter dat ze amper 4 weken oud zijn en nu al een zwaarder zijn dan een kilo!
In het nest zelf liggen resten van prooien: een veer van een wilde eend, een pootje van een houtduif, de slagpen van een houtsnip. Het is een stille getuigenis van de jachtvaardigheid van de ouders. Terwijl de jongen weer veilig terug worden gelegd in het nest, valt de avond.
Het was een mooie avond. Stil, leerzaam en indrukwekkend. Een ervaring die me opnieuw liet beseffen hoe rijk en kwetsbaar onze natuur is.
Voor Omrop Fryslân heb ik beelden gemaakt tijdens het ringen en die zijn gebruikt in het nieuwsitem wat men maakte over de oehoe.
Waarom worden jonge oehoes geringd?
Om de oehoe goed te kunnen beschermen, is kennis nodig. Daarom worden jonge oehoes geringd. Dat gebeurt altijd door mensen met ervaring en zorg, op momenten waarop het zo min mogelijk impact heeft. Met een ring kan worden gevolgd waar een vogel zich later vestigt, of hij terugkomt, of hij jongen krijgt. Het levert waardevolle informatie op over verspreiding, overleving en genetische variatie binnen de populatie.
Ringen is dus geen doel op zich, maar een manier om de soort beter te begrijpen én te beschermen.
Een broedseizoen met hindernissen
Oehoes broeden vaak in steengroeves of rotsrichels maar dus ook in stillere bosgebieden. De keuze voor zulke plekken is geen toeval: ze hebben rust nodig. Zowel het vrouwtje als de jongen zijn sterk afhankelijk van de aanwezigheid van de man die voedsel aanbrengt. Als die zich bedreigd voelt en wegblijft, bijvoorbeeld doordat er mensen te dichtbij komen, betekent dat al snel het einde van een nest. En dat is helaas geen hypothetisch verhaal. Want hoewel het broedseizoen nog loopt, weten we nu al dat er nesten zijn mislukt. Eén daarvan door verstoring: mensen kwamen herhaaldelijk in de buurt van een nest toen op internet rond ging waar dit oehoe nest zich bevond. Waarschijnlijk had iedereen die daar kwam de gedachte dat zijn of haar aanwezigheid zonder gevolgen is. “Ik ben er toch maar even” of “Ik maak een foto en dan ben ik weer weg” zijn wellicht de gedachten. Maar als dat betekend dat er de hele dag allerlei mensen maar even bij een nest staan voor een leuke foto heb je toch de hele dag verstoring. Die nieuwsgierigheid leidde tot het verlaten van het nest met als gevolg dat de jongen het niet overleefden. Want een oehoe is echt kwetsbaar voor verstoring en helemaal in die begin fase. Als het vrouwtje het te spannend vind vliegt ze weg van het nest en komt ze pas weer terug als het donker is. De eieren koelen af en dan is het klaar voor dit paar.
Daarom deze oproep: het broedseizoen is een periode waarin rust letterlijk van levensbelang is. Niet alleen voor de oehoe, maar ook voor andere vogels en zoogdieren die hun jongen grootbrengen. Vermijd het betreden van ruig terrein buiten de paden, deel nooit nestlocaties online, en wees je bewust van je aanwezigheid (hoe kort ook).
Een kans om iets bijzonders te behouden
Dat de oehoe in onze regio broedt, is iets om trots op te zijn. Maar het vraagt ook om zorg. Niet in de vorm van regels en verbodsborden alleen, maar vooral door bewustzijn. Hoe wij ons gedragen in de natuur, maakt verschil.
Dus ga eropuit, ontdek, geniet van de stilte van het bos. Maar geef ook ruimte aan diegene die in die stilte leven.
Wil je meer lezen over de dieren in het Drents-Friese Wold? Of zelf op pad in dit gebied? Bekijk onze wandelroutes/excursies en ontdek het prachtige Drents-Friese Wold van dichtbij.
In 2025 is het 25 jaar geleden dat het Drents-Friese Wold is aangewezen als Nationaal Park. Deze verjaardag vieren we dit jaar met gepaste trots. Op de site van het Nationaal Park vind je de activiteiten die we dit jaar gaan doen! Dus houd de site in de gaten.