Op 5 mei vieren we 80 jaar vrijheid. Dwalend door het Drents-Friese Wold voelt die vrijheid tastbaar. Tussen het jonge groen, de kronkelpaadjes en de stille vennen. En wie even stil staat, merkt dat deze bossen meer dragen dan bomen en mossen alleen. Ze bewaren herinneringen. Aan mensen die zich niet verscholen, terwijl anderen zich moesten verstoppen.
De bossen als schuilplaats
Hoewel de eerst bomen rond 1890 zijn geplant, ging de ontginning in de jaren dertig hard en werden veel van de bossen aangeplant. Jong, dichtbegroeid en ontoegankelijk toen de oorlog uitbrak. Perfecte plekken voor mensen die zich moesten onttrekken aan het oog van de bezetter. Zoals de Joodse familie Lezer, die in 1942 onderdook in een schaftkeet van Staatsbosbeheer op het Aekingerzand. Ze overleefden mede dankzij de hulp van boswachter Gerrit Assies en de boswachtersfamilie Oosting, die hen hielp een schuilplaats te bouwen bij de Grenspoel. Met gevaar voor eigen leven brachten Albert en Arend Oosting de onderduikers te eten. Anderhalf jaar verbleven ze daar, in vocht, kou en angst. En in vertrouwen op anderen. RTV Drenthe tekende in twee mooie artikelen de geschiedenis van deze gebeurtenissen op. Je kunt ze hier en hier lezen.
In dezelfde periode werkte boswachter Marinus van Emst in Appelscha. Ook hij wist hoe het bos bescherming kon bieden. Hij maakte kaarten voor geallieerde parachutisten, bouwde schuilplekken en hielp onderduikers. Hij wist dat wat hij deed gevaarlijk was en hij deed het toch. In augustus 1944 werd hij op de verjaardag van zijn dochter opgepakt tijdens een razzia en geëxecuteerd omdat hij bleef zwijgen over waar de onderduikers zich bevonden.
Het landschap werd een stille getuige van moed, schuilen en keuzes maken in onzekere tijden.
De taal van het bos
De bomen die toen nog jong en buigzaam waren, staan nu als volwassen bomen en getuigen van wat hier gebeurd is. Elk pad dat slingert, elk struikgewas dat dicht begroeid is, vertelt een stil verhaal. De zwarte specht roffelt hard waar ooit werd gefluisterd. Een ree springt op waar ooit iemand zich schuilhield. Als boswachter loop ik met de gedachte: het bos heeft niemand verraden maar er zijn vele verhalen. Misschien is dat wel een mooie gedachte die de natuur ons kan geven.
Wat zouden wij doen?
Wat mij raakt, is dat Marinus van Emst, Gerrit Assies, familie Oosting en vele, vele anderen dit soort heldendaden niet doen om een held te willen zijn. Net als zoveel anderen deden ze wat ze rechtvaardig vonden. Grote en kleine maar altijd moedige keuzes. Zoals Rutger Bregman schreef in “Wat maakt een verzetsheld? Het is vaak iemand die niet wegkeek.”
In deze tijd, waarin vrijheid weer geen vanzelfsprekendheid lijkt, is dat een vraag die bij mij blijft hangen. Wat zouden wij doen? Als onrecht zich niet meer aan de andere kant van de wereld afspeelt, maar vlakbij?
Vrijheid is geen bezit. Het is iets dat we blijven doorgeven. In daden. In verhalen. In plekken waar we blijven herinneren.
Vier tips om stil te staan bij 80 jaar vrijheid
- Loop de seizoenswandeling met speciale aandacht voor de families Lezer en Oosting
Op zondagmiddag 4 mei organiseert Staatsbosbeheer een excursie op het Aekingerzand. Een natuurgids neemt je mee voor een wandeling waarbij deze keer speciale aandacht gaat naar de familie Lezer die ondergedoken heeft gezeten en de familie Oosting aan wie zij hun leven te danken hebben.
🔗 Seizoenswandeling – Staatsbosbeheer - Bezoek het theaterstuk Overbruggen
Van onze vrienden van Roestvrij theater die we nog kennen van o.a. Het Schitterende Bos is er een voorstelling die je gezien moet hebben. Een aangrijpende, waargebeurde vertolking van verbondenheid in oorlogstijd, gespeeld op een mooi buiten locatie in Lheebroek.
Tickets & info – Roestvrij Theater - Kom naar de herdenking in Diever
Op zaterdag 3 mei vindt in Diever een speciale herdenking plaats ter nagedachtenis aan de zeven bemanningsleden van de Halifax LW 231-F for Freddy, die op 22 november 1943 omkwamen. Deze Canadees-Britse bemanning werd tijdens hun missie naar Berlijn neergehaald door een Duitse nachtjager in het gebied Oude Willem. De herdenking is gepland op de algemene begraafplaats in Diever en begint om 11.00 uur. - Fiets de route ‘Met Dieuwertje door Drenthe’
Een 62 km lange fietstocht langs onderduikersholen, werkkampen en andere sporen van de oorlog in zuidwest Drenthe, met verhalen verteld door Dieuwertje Blok. Deze route is blijvend en ook na dit weekend te fietsen.
Sporen uit de Tweede Wereldoorlog – Drenthe.nl